Beneficjent: RDLP w Szczecinie

Projekt realizowany w nadleśnictwach: Barlinek, Bogdaniec, Kłodawa, Strzelce Krajeńskie

Kwota wydatków kwalifikowalnych: 2 900 995,95 zł, kwota dofinansowania 2 465 846,54 zł

Planowany okres realizacji: lata 2018 – 2022

Opis projektu: Celem projektu jest wdrożenie działań służących ochronie, siedlisk przyrodniczych oraz rzadkich i chronionych gatunków na obszarach Natura 2000 oraz poza nimi, przed nadmierną antropopresją spowodowaną  ruchem turystycznym. Cel projektu będzie osiągany między innymi poprzez stworzenie i modernizację infrastruktury oraz szlaków, które pozwolą na ukierunkowanie ruchu turystycznego w lasach położonych w sąsiedztwie siedlisk przyrodniczych, ostoi rzadkich i chronionych gatunków na obszarach Natura 2000. Zaplanowane różnorodne zadania z zakresu ochrony czynnej, między innymi:

• ochrona dzikich pszczół i trzmieli w nadleśnictwach. W ramach zadania planuje się założenie poletek miododajnych wraz z ich pielęgnacją,
• poprawa warunków bytowania gągoła i nurogęsi,
• montaż i konserwacja platform dla sokoła wędrownego.

Cel dodatkowy to podniesienie świadomości na temat obszarów Natura 2000.

Otrzymane refundacje poniesionych wydatków kwalifikowalnych:

=================================================================================================

ZADANIA ZREALIZOWANE W RAMACH PROJEKTU:

Poprawa warunków bytowania gągoła i nurogęsi w nadleśnictwach: Barlinek, Bogdaniec, Kłodawa i Strzelce Krajeńskie

W Polsce gągoł oraz nurogęś objęte są ścisłą ochroną gatunkową i wymagają ochrony czynnej. Podjęte zadanie zgodne jest z planem zadań ochronnych dla Obszaru Natura 2000 – Ostoja Witnicko-Dębniańska. Gągoły to kaczki, które gniazdują w dziuplach drzew, w sąsiedztwie zbiorników wodnych. Młode po wykluciu wyskakują z dziupli położonej niekiedy nawet kilkanaście metrów nad ziemią. Pisklęta są bardzo lekkie, a puch i worki powietrzne dodatkowo chronią je przed urazami. Po wylądowaniu na ziemi wędrują wraz z samicą do najbliższego akwenu.
W ramach powyższego zadania każde z wyżej wymienionych czterech nadleśnictw powiesiło po 70 budek lęgowych z przeznaczeniem dla gągoła oraz nurogęsi. W Nadleśnictwie Bogdaniec 50 skrzynek zostało zawieszonych wokół Jeziora Wielkie oraz 20 szt. wokół Jeziora Marwicko, na wysokości 6-8 m nad ziemią. Dodatkowo każdego roku wykonujemy konserwację budek wraz z monitoringiem zasiedlenia. Na pierwsze efekty nie trzeba było długo czekać. Już w następnym roku od zawieszenia budek stwierdzono w nich pierwsze podjęte lęgi przez gągoła. Warto dodać, że budki lęgowe wykorzystywane są również jako miejsce schronienia przez wiewiórki, puszczyki czy nietoperze.

Restytucja siedlisk nieleśnych w Nadleśnictwie Kłodawa i Bogdaniec. Monitoring fitosocjologiczny

Torfowiska to siedliska niezwykle cenne: zatrzymują (retencjonują) wodę przez co zapobiegają powodziom i suszy; są miejscem życia wielu rzadkich gatunków roślin i zwierząt, które są przystosowane tylko do takiego środowiska; magazynują ogromne ilości węgla, zamieniając CO2 w torf. Warstwa torfu przyrasta bardzo powoli – rośnie średnio w tempie 1 mm na rok, co oznacza, że torfowisko, w którym grubość torfu wynosi 1 m, ma ok. 1000 lat!
Siedliska te są silnie narażone na degenerację związaną z zarastaniem i w konsekwencji zmianą charakteru na bór bagienny. Niestety bez pomocy człowieka torfowiska będą ulegać zarastaniu (jako element naturalnej sukcesji) przez gatunki lekkonasienne jak np. sosnę i brzozę. Obniżenie stanu wód, jaki ma miejsce nieprzerwanie w ostatnich latach, przyśpiesza ten proces jeszcze bardziej.
W ramach powyższego zadania w Nadleśnictwie Bogdaniec usunięto naloty i podrosty gatunków lekkonasiennych (sosny i brzozy) wraz z wyniesieniem drzewek poza granice torfowiska. Pracami objęto ponad 19 ha torfowisk (w tym Przygiełkowe Bagno i Czermieniowe Trzęsawisko). Dodatkowo wykonano dwa monitoringi fitosocjologiczne: przed i po zabiegu usunięcia gatunków lekkonasiennych.

„Ochrona dzikich pszczół i trzmieli w nadleśnictwach: Barlinek, Bogdaniec, Kłodawa”

Ochrona zapylaczy to jedno z ważniejszych działań nieprzerwanie rozwijającej się populacji ludzi.

Znaczenie zapylania przez owady jest ogromne: jest ono niezbędne dla rozmnażania się roślin, dostarczania zdrowej żywności oraz produkcji rolnej i leśnej. W Polsce żyje prawie 500 gatunków
pszczół, których zadaniem jest właśnie zapylanie.
W celu zachowania oraz zwiększenia różnorodności biologicznej owadów zapylających, wiosną 2019 r. na terenie Leśnictwa Motylewo – założono jednohektarowe poletko miododajne. Prace polegały na przygotowaniu i ogrodzeniu powierzchni, a następnie obsadzeniu jej kilkunastoma gatunkami drzew i krzewów miododajnych (łącznie ponad 3500 szt. sadzonek). Skład gatunkowy roślin został dobrany w taki sposób, aby kwitły w różnym czasie, dając pożytek pszczołom przez cały okres wegetacyjny. Dodatkowo wykonywane są prace pielęgnacyjne na zagospodarowanej powierzchni polegające na zwalczaniu roślinności konkurencyjnej.

Zakup barci, rodzin pszczelich oraz akcesoriów pszczelarskich w Nadleśnictwie Bogdaniec i Kłodawa

Na terenie poletka miododajnego w Leśnictwie Motylewo postawiono 5 stojących kłód bartnych

z przeznaczeniem dla rodzimych ras pszczół. Ponad dwumetrowe „stojaki” wydziane zostały
w drewnie sosnowym. Poletko miododajne na którym stoją kłody bartne, znajduje się w bezpośrednim sąsiedztwie Rezerwatu Przyrody „Morenowy Las”. Obecność dużej ilości starych, dziuplastych drzew, dodatkowo zwiększa szanse bytowania lub migracji dzikich pszczół leśnych. Ponadto zakupione akcesoria pszczelarskie pomagają w realizacji zadań związanych z opieką i nadzorem nad pszczołami zasiedlonymi w kłodach.

Dostawa 5 szt. pakietów pszczoły środkowoeuropejskiej z podgatunku Apis mellifera mellifera, osadzenie pszczół w kłodach bartnych

Kłody bartne w Leśnictwie Motylewo zostały w 2020r. zasiedlone rodzinami pszczoły środkowoeuropejskiej z podgatunku Apis mellifera mellifera. Jest to pszczoła rodzima, odporna na zmienne warunki klimatyczne. Zaletą tych owadów jest dostosowanie do warunków leśnych oraz dobre wykorzystanie pożytków z tych terenów. Warto zaznaczyć, że pszczoła środkowoeuropejska pierwotnie była naturalnym elementem ekosystemu leśnego. Na przestrzeni XX w. została praktycznie wyparta z rejonów jego naturalnego występowania przez rasy obce, ze względu na wysoką wydajność miodu.

Nadleśnictwo Bogdaniec „złotego nektaru” z kłód pozyskiwać nie będzie. Poza podstawową opieką pasieczną, wszystko zostanie pozostawione naturze.

Kurs pszczelarsko-bartniczy dla Nadleśnictw: Barlinek, Bogdaniec oraz Kłodawa

Skierowany był dla pracowników powyższych nadleśnictw, którzy sprawują bezpośredni nadzór nad poletkami miododajnymi, stojącymi kłodami bartnymi oraz rodzinami pszczelimi na swoim terenie. Głównym celem kursu pszczelarsko-bartniczego było przedstawienie zasad chowu pszczół w kłodach bartnych na pasiekach edukacyjnych Lasów Państwowych jako elementu wzbogacenia różnorodności biologicznej. Szkolenie miało również przybliżyć słuchaczom zagadnienia pszczelarstwa ekstensywnego.

Montaż wraz z systemem administrowania, obsługą oraz utylizacją, pułapek żywołownych w Puszczy Gorzowskiej. Monitoring liczebności populacji wybranych gatunków inwazyjnych w nadleśnictwach Barlinek, Bogdaniec, Kłodawa, Strzelce Krajeńskie

Zadanie polegało na dostawie do Nadleśnictwa Bogdaniec 15 szt. pułapek żywołownych na norkę amerykańską oraz szopa pracza wraz z systemem powiadamiania, które rozmieszczono wokół
Jeziora Wielkiego oraz Jeziora Marwicko. Odłowione osobniki przekazywane są do Zakładu Nauk Biologicznych Zamiejscowego Wydziału Kultury Fizycznej w Gorzowie Wlkp. do dalszych badań.
Lokalizacja pułapek jest ściśle powiązana z rozmieszczeniem budek lęgowych dla gągoła i nurogęsi w celu zabezpieczeniem ich lęgów przed zniszczeniem.
Norka amerykańska oraz szop pracz to gatunki inwazyjne. Zostały sprowadzone do Europy jako zwierzęta futerkowe. Spontaniczna ekspansja miała miejsce przede wszystkim przy wykorzystaniu
sieci rzecznej i pojezierzy. Gatunki te są szczególnie liczne w województwie lubuskim, również w Parku Narodowym Ujście Warty, stwarzając zagrożenie dla zachowania różnorodności biologicznej.
Ogromna plastyczność (biologii i ekologii) tych zwierząt umożliwia przystosowanie się norki i szopa pracza do bardzo różnorodnych warunków środowiskowych. Ich obecność zmniejsza sukces
lęgowy ptaków (szczególnie związanych ze środowiskiem wodnym), nie tylko ze względu na niszczenie lęgów, ale również płoszenie dorosłych osobników. Zagrożone są zwłaszcza gatunki rzadkie i ginące, jak np. kuraki leśne, duże dziuplaki, drozdy, ptaki siewkowe, wodne i wodno-błotne. Dodatkowo norka amerykańska oraz szop pracz powodują straty w gospodarce i stwarzają zagrożenie dla zdrowia człowieka ze względu na przenoszenie chorób jak np. wściekliznę i pasożyty (m.in. groźne nicienie).

Montaż i konserwacja platformy lęgowej dla sokoła wędrownego w Nadleśnictwie Bogdaniec

Sokół wędrowny to jeden z najrzadziej występujących ptaków szponiastych w Polsce. W wyniku chemicznego skażenia środowiska pestycydami (DDT), w latach 60-tych XX w., nadrzewna populacja praktycznie wymarła. Prowadzona od 1990 roku reintrodukcja sokoła wędrownego, zaowocowała jego powrotem jako gatunku regularnie lęgowego w Polsce.
Obecnie liczebność tego ptaka w naszym kraju wynosi ok. 55 par. Pierwotnie znaczna część polskiej populacji związana była z obszarami leśnymi (obecnie na terenach leśnych gniazduje ok. 30 % sokołów, pozostałe bytują w miejscach zurbanizowanych oraz niedostępnych urwiskach skalnych).
Sokoły nie budują własnych gniazd, natomiast zajmują różne opuszczone gniazda innych ptaków (szponiastych, krukowatch, czapli).
Uwzględniając wymagania środowiskowe i ekologiczne sokoła wędrownego, w ramach projektu unijnego, zamontowano platformę lęgową na 177-letniej sośnie pospolitej, w otulinie rezerwatu
przyrody „Bogdanieckie Grądy”. Liczymy, że ten niezwykle rzadki gatunek ptaka, znajdzie odpowiednie warunki do bytowania na terenach leśnych Nadleśnictwa Bogdaniec.

Budowa miejsca wypoczynku w leśnictwie Wysoka. Nadleśnictwo Bogdaniec

Miejsce wypoczynku w leśnictwie Wysoka to obiekt często odwiedzany przez turystów. Niejednokrotnie pełni rolę miejsca postoju dla rowerzystów jadących nad jezioro Marwicko. W ramach powyższego zadania zostały wybudowano dwie wiaty z ławkami i stołami, postawiono tablice edukacyjne, stojak na rowery oraz pojemniki na śmieci. Obiekt dodatkowo wyposażony jest w palenisko.

Budowa ścieżki dydaktycznej w leśnictwie Łupowo – Nadleśnictwo Bogdaniec

Ścieżka edukacyjna „Przy Dobrej” to śródleśna pętla o długości prawie 2 km. Lokalizacja obiektu na granicy dużego miasta jakim jest Gorzów Wlk. sprawia, że jest idealną trasą spacerową i rowerową dla lokalnych mieszkańców. W 2020 r. została oznakowana, wyposażona w 10 tablic edukacyjnych, rozmieszczonych na całej długości ścieżki oraz stanicę edukacyjną (zadaszenie z ławostołem, pojemniki na śmieci, stojak na rowery, tablica o tematyce przyrodniczej).

Modernizacja ścieżki edukacyjnej w „Dolinie Trzech Młynów” – Nadleśnictwo Bogdaniec

Leśna ścieżka edukacyjna Dolina Trzech Młynów powstała w 1996 r. i ma długość prawie 4 km.
Wysokie walory przyrodnicze i krajobrazowe tego terenu sprawiają, że jest głównym miejscem prowadzenia zajęć edukacyjnych z tematyki przyrodniczo-leśnej dla dzieci i młodzieży. W bezpośrednim sąsiedztwie ścieżki znajduje się Zagroda Młyńska – oddział Muzeum Lubuskiego w Gorzowie Wielkopolskim, czatownia do obserwacji ptaków czy rezerwat przyrody „Dębowa Góra”. Część trasy przygotowana jest dla osób z niepełnosprawnością ruchową. 
Działania w ramach projektu unijnego obejmowały położenie na części ścieżki geokraty, wykonanie drewnianej poręczy wzdłuż modernizowanego odcinka oraz montaż urządzeń edukacyjnych.

Punkt edukacyjny w „Dolinie Trzech Młynów”

To nowe miejsce w Nadleśnictwie Bogdaniec poświęcone edukacji przyrodniczo-leśnej. Urokliwa lokalizacja na obszarze Natura 2000 u podnóży rezerwatu przyrody „Dębowa Góra” i w bezpośrednim sąsiedztwie Zagrody Młyńskiej sprawia, że każdy miłośnik przyrody oraz historii znajdzie tu coś dla siebie. Punkt edukacyjny o pow. 0,36 ha, wyposażony został m.in. w zadaszenia, ławki, palenisko, lampy solarne, tablice edukacyjne oraz rzeźby grzybów. Dodatkowo został wzbogacony o nasadzenia drzew różnych gatunków i odmian dębów oraz sosen, które naturalnie nie występują w polskich lasach. Budowa obiektu wraz z modernizacją ścieżki „Dolina Trzech Młynów” powoduje koncentrację ruchu turystycznego w jednym miejscu, jednocześnie zmniejsza presję turystyczną na inne, cenne pod względem przyrodniczym tereny.

Budowa miejsca wypoczynku nad Jeziorem Marwicko w Nadleśnictwie Bogdaniec

Jezioro Marwicko, to jedno z najczęściej odwiedzanych przez mieszkańców Gorzowa Wlkp. i okolic zbiorników wodnych. Plaża kilka lat temu została częściowo zagospodarowana przez Gminę Lubiszyn. W ramach zadania Nadleśnictwo Bogdaniec doposażyło plażę w trzy zadaszenia z ławkami i stołami, tablice edukacyjne, stojaki na rowery, lampy solarne i pojemniki na śmieci.
Budowa zadaszeń przyczynia się do zakończenia procesu „dzikiego biwakowania” połączonego z paleniem ognisk i zadeptywaniem siedlisk.

Szlak rowerowy MTB

„Szlak rowerowy MTB” to pętla o długości prawie 16 km. Został udostępniony w 2020 roku i dedykowany jest miłośnikom kolarstwa górskiego oraz rowerowej jazdy typu offroad.
Trasa przebiega przez malownicze i zróżnicowane wysokościowo obszary leśne leśnictwa Motylewo, które ukształtowane zostały podczas ostatniego zlodowacenia bałtyckiego. Wyżyny morenowe
bogate w liczne podjazdy i zjazdy sprawiają, że bez względu na wiek, każdy miłośnik dwóch kółek poczuje tu prawdziwe emocje. Szlak oznaczony jest żółtymi piktogramami z symbolem roweru i napisem MTB. Z uwagi na terenowy charakter i strome zjazdy, dla zachowania bezpieczeństwa użytkowników, trasa ma przebieg jednokierunkowy (zgodnie z ruchem wskazówek zegara). Początek szlaku MTB rozpoczyna się w Bogdańcu między leśnymi oddziałami 724 b i 724 h. Następnie biegnie wzdłuż rezerwatów przyrody „Dębowa Góra” i „Morenowy Las”. W połowie trasy można odpocząć przy stanicy rowerowej w formie zadaszenia z ławostołem.

Powstanie szlaku pieszo-rowerowego Puszczy Gorzowskiej

To wspólny szlak łączący cztery nadleśnictwa: Barlinek, Bogdaniec, Kłodawa oraz Strzelce Krajeńskie.
Wiedzie głównie istniejącymi drogami leśnymi, całkowita długość szlaku wynosi ponad 190 km, z czego 48 kilometrowy odcinek przypada na Nadleśnictwo Bogdaniec. Na całej długości oznakowany jest jednolitym piktogramem. Dodatkowo wzdłuż trasy na terenie naszego nadleśnictwa, wybudowano dwie stanice rowerowe: przy rezerwacie przyrody „Bogdanieckie Cisy” oraz przy drodze pomiędzy Nowinami Wielkimi a Starymi Dzieduszycami.